تابلو فرمان آسانسور و اهمیت سرویس و نگهداری دوره‌ای

آشنایی با انوع تابلو کنترل آسانسور و نحوه عملکرد آن

تابلو فرمان آسانسور، همان چیزی است که باعث می‏شود آسانسورها به طور ایمن به بالا و پایین حرکت کنند. این روزها که این جعبه های متحرک، بخشی همیشگی و مهم از زندگی بشر شده اند، بهتر است تا با هر عضو از آسانسور و عملکرد آن‏ها آشنا شویم.
آسانسورها از زمان اختراع خود، تحولات چشمگیری را تجربه کرده‌اند. با پیشرفت تکنولوژی، سیستم‌های کنترل آسانسور نیز پیچیده‌تر شده‌اند. تابلو فرمان آسانسور، به عنوان بخش مرکزی این سیستم‌ها، نقش مهمی در این تحول ایفا کرده است. اما واقعا تابلو فرمان آسانسور چیست، و دقیقا چه اهمیتی دارد؟
در این مقاله از آریا سهند رها، به بررسی انواع تابلو کنترل آسانسور، اجزای اصلی و نحوه عملکرد آن و نکات مهمی پیرامون سرویس و نگهداری آن بپردازیم.

تابلو فرمان آسانسور چیست؟

تابلو فرمان آسانسور، یا تابلو کنترل/ پنل کنترل آسانسور ( control panel) مهم ترین بخش مرکزی آسانسور و در واقع قلب آن محسوب می‏شود. بسیاری از ما در طول روز، چندین بار مجبور به تماس مستقیم با تابلو کنترل ها و فشردن آن برای حرکت در طول و عرض یک ساختمان هستیم!
به طور کلی، این دستگاه الکترونیکی پیچیده، وظیفه دارد تا تمامی عملکردهای آسانسور را کنترل و هماهنگ کند. از تعیین جهت حرکت و توقف آسانسور در طبقات مختلف گرفته، تا باز و بسته شدن درب‌ها، همه و همه تحت نظارت و فرماندهی این واحد الکترونیکی انجام می‌شود.
با این حال، می‏توان گفت همانطور که از عنوان آن پیداست؛ تابلو کنترل آسانسور یکی از بخش های مهم هر آسانسور است؛ که بیشترین استفاده و کاربرد را توسط کاربران خود دارد.

انواع تابلو فرمان آسانسور

انواع تابلو فرمان آسانسور را می‏توان بر اساس نحوه عملکردو نوع موتور به چند دسته مختلف تقسیم کرد. با این حال، به طور کل تابلو فرمان ها از ابتدای شروع به کار آسانسورها تا کنون به دو دسته تابلو کنترل های آنالوگ و دیجیتال تقسیم می‏شوند.
تابلو فرمان آنالوگ از قطعات الکترومکانیکی مانند رله‌ها، تایمرها و کنتاکتورها تشکیل شده است. این نوع تابلو فرمان در گذشته بسیار رایج بود اما امروزه به دلیل محدودیت‌ها و پیچیدگی‌های تعمیر و نگهداری، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تابلو فرمان دیجیتال از میکروکنترلرها، مدارهای مجتمع و نرم‌افزارهای پیشرفته استفاده می‌کند. این نوع تابلو فرمان بسیار دقیق‌تر، قابل برنامه‌ریزی‌تر و دارای قابلیت‌های بیشتری نسبت به تابلو فرمان آنالوگ است. امروزه، در بسیاری از آسانسورهای پیشرفته از انواع تابلو کنترل دیجیتال برای حرکت و ایمنی بیشتر استفاده می‏شود.
انواع تابلو فرمان دیجیتال بر اساس نوع موتور آسانسور

• تابلو فرمان آسانسور گیربکس‌دار: برای آسانسورهایی با موتور گیربکس‌دار استفاده می‌شود.
• تابلو فرمان آسانسور گیرلس: برای آسانسورهایی با موتور گیرلس (بدون گیربکس) استفاده می‌شود.
• تابلو فرمان آسانسور هیدرولیک: برای آسانسورهای هیدرولیک استفاده می‌شود.

اجزای اصلی تابلو فرمان آسانسور

یکی از مهم ترین مواردی که در مورد تابلو فرمان های آسانسور وجود دارد؛ اجزای آن است. آشنایی با این اجزا و نحوه عملکرد هر کدام می‏تواند از بسیاری از سوانح و اتفاقاتی که ممکن است توسط این عضو مهم رقم بخورد، جلوگیری نماید. به طور کلی، اجزای اصلی تشکیل دهنده تابلو فرمان آسانسور عبارتند از:
1. برد اصلی (Main Board)
نقش: مرکز کنترل اصلی تابلو فرمان است.
عملکرد: دریافت سیگنال‌ها از کلیدها، سنسورها و سایر تجهیزات، پردازش اطلاعات و ارسال دستورات به بخش‌های مختلف آسانسور.
2. برد ورودی/خروجی (I/O Board)
نقش: رابط بین برد اصلی و سایر تجهیزات آسانسور است.
عملکرد: سیگنال‌های ورودی از کلیدها، سنسورها و سایر تجهیزات را دریافت کرده و سیگنال‌های خروجی را به کنتاکتورها، رله‌ها و سایر عملگرها ارسال می‌کند.
3. ترانسفورماتور تغذیه
نقش: تامین ولتاژ مورد نیاز برای تغذیه سایر اجزای تابلو فرمان.
عملکرد: ولتاژ ورودی شبکه را به ولتاژهای پایین‌تر و مناسب برای تجهیزات تابلو تبدیل می‌کند.
4. کنتاکتورها
نقش: قطع و وصل جریان الکتریکی در مدارهای مختلف تابلو فرمان.
عملکرد: با دریافت فرمان از برد اصلی، مدارهای مربوط به موتور، ترمز و سایر تجهیزات را قطع یا وصل می‌کنند.
5. رله‌ها
نقش: کنترل مدارهای کم‌جریان و محافظت از مدارهای پرجریان.
عملکرد: با دریافت فرمان از برد اصلی، مدارهای کم‌جریان را کنترل کرده و از آسیب دیدن مدارهای پرجریان جلوگیری می‌کنند.
6. فیوزها و کلیدهای محافظ
نقش: محافظت از مدارهای تابلو در برابر اضافه بار و اتصال کوتاه.
عملکرد: در صورت بروز هرگونه خطا، مدار را قطع کرده و از آسیب دیدن تجهیزات جلوگیری می‌کنند.
7. باتری
نقش: تامین برق اضطراری در مواقع قطع برق.
عملکرد: در صورت قطع برق، به برد اصلی و سایر تجهیزات حیاتی تابلو فرمان برق رسانی می‌کند تا آسانسور بتواند در نزدیک‌ترین طبقه متوقف شده و درب‌ها باز شوند.
8. سنسورها
نقش: تشخیص وضعیت‌های مختلف آسانسور و ارسال سیگنال به برد اصلی.
عملکرد: سنسورهای موقعیت، سرعت، درب، ایمنی و سایر سنسورها، اطلاعات لازم را در مورد وضعیت آسانسور به برد اصلی ارسال می‌کنند.
9. نمایشگر
نقش: نمایش اطلاعات مربوط به وضعیت آسانسور به کاربران.
عملکرد: اطلاعاتی مانند شماره طبقه، جهت حرکت، وضعیت درب‌ها و هشدارهای خطا را نمایش می‌دهد.
10. کلیدها و سوئیچ‌ها
نقش: کنترل دستی برخی از عملکردهای آسانسور.
عملکرد: کلیدهای توقف اضطراری، انتخاب طبقه، تنظیمات و سایر کلیدها، امکان کنترل دستی آسانسور را فراهم می‌کنند.
اهمیت ایمنی در طراحی و ساخت تابلو فرمان آسانسور
به طور کلی، آسانسورها روزانه توسط تعداد زیادی از افراد استفاده می‌شوند؛ و هر گونه نقص در سیستم کنترل می‌تواند منجر به حوادث جانی شود. خرابی‌های ناشی از عدم رعایت استانداردهای ایمنی در تابلو فرمان می‌تواند منجر به خسارات مالی سنگین شود. در نهایت، رعایت اصول ایمنی در طراحی و ساخت تابلو فرمان باعث افزایش طول عمر و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری آسانسور می‌شود.

عوامل موثر بر ایمنی در تابلو فرمان آسانسور

• استانداردهای ملی و بین‌المللی: رعایت استانداردهای ایمنی الزامی است و تولیدکنندگان باید محصولات خود را مطابق با این استانداردها تولید کنند.
• کیفیت مواد اولیه: استفاده از مواد اولیه با کیفیت و مقاوم در برابر حرارت، رطوبت و سایر عوامل محیطی اهمیت زیادی دارد.
• طراحی دقیق مدارها: طراحی مدارهای الکترونیکی تابلو فرمان باید به گونه‌ای باشد که از ایجاد جرقه، اتصال کوتاه و سایر خطرات جلوگیری شود.
• استفاده از تجهیزات حفاظتی: نصب فیوزها، کلیدهای محافظ و سایر تجهیزات حفاظتی برای جلوگیری از بروز حوادث ضروری است.
• تست‌های کنترل کیفیت: انجام تست‌های کنترل کیفیت در مراحل مختلف تولید برای اطمینان از عملکرد صحیح تابلو فرمان الزامی است.
• نصب حرفه‌ای: نصب تابلو فرمان باید توسط تکنسین‌های مجرب و آموزش دیده انجام شود تا از اتصال صحیح سیم‌ها و کابل‌ها اطمینان حاصل شود.
• نگهداری و سرویس دوره‌ای: انجام سرویس‌های دوره‌ای و تعمیرات لازم برای حفظ عملکرد صحیح تابلو فرمان بسیار مهم است.

اهمیت سرویس و نگهداری تابلو فرمان آسانسور

با سرویس و نگهداری منظم تابلو فرمان آسانسور، از بروز مشکلات احتمالی که می‌توانند به حوادث منجر شوند، جلوگیری می‌شود. سرویس دوره‌ای باعث می‌شود که تابلو فرمان با حداکثر کارایی خود عمل کند و از وقوع توقف‌های ناگهانی و خرابی‌های غیرمنتظره جلوگیری شود. با شناسایی و رفع مشکلات در مراحل اولیه، طول عمر مفید تابلو فرمان افزایش می‌یابد و نیاز به تعویض آن به تعویق می‌افتد.
به طور کلی، سرویس‌های دوره‌ای و نگهداری پیشگیرانه باعث کاهش هزینه‌های تعمیرات اساسی و اورژانسی می‌شود. با این حال، سرویس و نگهداری آسانسور و تابلو فرمان آن تضمینی بر رعایت استانداردهای ایمنی آسانسور است و از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری می‌کند. به طور معمول، سرویس دوره‌ای برای انواع تابلو فرمان هر 6 ماه یکبار توصیه می‌شود.

سخن پایانی

تابلو فرمان آسانسور، به عنوان مغز متفکر این سیستم پیچیده، نقش بسیار حیاتی در عملکرد صحیح و ایمن آسانسور ایفا می‌کند. امروزه بر اساس نوع موتور آسانسور از انواع مختلفی تابلو فرمان برای هدایت و حرکت آسانسور استفاده می‏شود. در نهایت، یکی از مهم ترین موارد در مورد تابلو کنترل های آسانسور، سرویس و نگهداری آن به صورت دوره ایی می‏باشد. سرویس و نگهداری منظم این بخش، از اهمیت بالایی برخوردار است و مستقیماً بر روی ایمنی و طول عمر آسانسور تاثیرگذار است.